ANNA BIERNACKA-RYGIEL
Ostatnie wydarzenia wskazują na polepszenie sytuacji w Grecji, która zmaga się z ogromnym napływem uchodźców z Bliskiego Wschodu. Zarówno wizyta szefa Rady Europejskiej Donalda Tuska w Atenach, a zwłaszcza jego zapowiedzi o pomocy humanitarnej dla tego kraju, jak również postanowienia Szczytu Unia Europejska – Turcja pokazują pozytywne zmiany w dyskursie pozostałych państw członkowskich Unii Europejskiej wobec Grecji.
Wizyta Donalda Tuska w Atenach
Podczas wizyty szefa Rady Europejskiej w Atenach Premier Tsipras podkreślił, że Grecja wzięła na siebie ciężar kryzysu migracyjnego nieproporcjonalnie większy do swoich możliwości. Z kolei Donald Tusk przyznał, że Grecja płaci wysoką cenę za problem, który nie ona stworzyła. Podkreślił, że priorytetem dla Unii Europejskiej jest ograniczenie liczby migrantów, którzy przybywają do tego kraju. Zarówno zdaniem Tuska, jak i Tsiprasa, potrzebny jest natychmiastowy i sprawiedliwy przydział uchodźców do państw unijnych, a także powrót migrantów ekonomicznych do krajów ich pochodzenia. Obaj politycy byli zgodni, co do tego, że Grecji jest potrzebna większa pomoc finansowa do zmagania się z kryzysem migracyjnym.
Ponadto szef Rady Europejskiej podkreślił podczas swojej wizyty, że wykluczenie Grecji ze strefy Schengen, nie przyczyniłoby się to do złagodzenia kryzysu migracyjnego.
Szczyt Unia Europejska – Turcja
Ostatecznie o zakończeniu szczytu poinformowano po północy w nocy z 7 na 8 marca br. Przyjęte podczas szczytu propozycje mają być przedstawione na spotkaniu Rady Europejskiej 17 marca 2016 roku. Turcy chcą, aby w zamian za zawrócenie m.in. osób nielegalnie przedostających się na teren greckich wysp i tych, którym odmówiono statusu uchodźcy, UE brała uchodźców z Syrii już przebywających w tureckich obozach. Taka sytuacja nie byłaby jednorazowa i nie będzie dotyczyć imigrantów przebywających w Grecji obecnie, ale również napływających w przyszłości. Warto dodać, że w zawartym w listopadzie 2015 roku porozumieniu z Unią Europejską, Turcja zobowiązała się do skuteczniejszej kontroli swej granicy z Grecją.
Ponadto stwierdzono, że imigracyjny szlak Bałkański zostaje zamknięty, a Grecja otrzyma pilną pomoc humanitarną. Poza tym dojdzie do przyśpieszenia relokacji uchodźców z tego kraju.
Można zatem pokusić się o stwierdzenie, że porozumienie wynegocjowane podczas Szczytu Unia Europejska – Turcja jest zgodne z zapowiedziami szefa Rady Europejskiej Donalda Tuska podczas jego wizyty w Atenach.
Rozlokowanie uchodźców w Grecji
Obecnie do Grecji z Turcji przedostało się już około milion imigrantów. Od października 2015 roku udało się relokować zaledwie 660 osób spośród wszystkich, które przybyły do krajów dotkniętych kryzysem imigracyjnym – głównie do Grecji i Włoch.
W ramach uzgodnionego w zeszłym roku planu, Grecja zobowiązała się do utworzenia do końca 2015 roku ośrodków będących w stanie pomieścić 30 tys. uchodźców i migrantów. Natomiast schronienie dla kolejnych 20 tysięcy podjęło zapewnić się ONZ. Niemniej jednak, jak wynika z raportu Komisji Europejskiej przedstawionego w lutym br., Grecja zaniedbuje swoje obowiązki związane z ochroną granic. Z raportu wynika również, że w zarządzaniu granicą zewnętrzną w Grecji istnieją poważne niedociągnięcia. Dlatego 12 lutego Ministrowie państw członkowskich Unii Europejskiej przyjęli formalne zalecenia dla Grecji, według których Grecja ma trzy miesiące na poprawę sytuacji. Jeśli się jej to nie uda, prawdopodobne jest przywrócenie kontroli na niektórych granicach nawet na okres 2 lat.
Grecja zobowiązała się do zapewnienia schronienia dla 30 tys. migrantów i uchodźców do 15 marca br. jak zapewnił w poniedziałek rzecznik greckiego rządu. Do przyszłego tygodnia rząd grecki obiecał zapewnić udostępnienie istniejących już budynków i obozów, które łącznie pomieszczą 17,4 tys. osób.
Minister obrony Grecji Panos Kammenos oświadczył na konferencji prasowej już podczas wizyty Szefa Rady Europejskiej w Atenach, że cztery z pięciu rozmieszczonych na greckich wyspach ośrodków rejestrowania uchodźców (hotspotów) są w pełni gotowe do działania (Lesbos, Leros, Chios i Samos), natomiast hotspot na wyspie Kos powinien być uruchomiony w ciągu najbliższych tygodni. Minister podkreślił również, że gotowy do funkcjonowania jest także pierwszy z dwóch, położonych w części lądowej kraju, ośrodków relokacyjnych (relocation centers) w Szisto koło Aten, który może przyjąć do 4 tys. uchodźców. Drugi taki ośrodek ma powstać koło Salonik do końca lutego.
Do 1 kwietnia br., państwa członkowskie Unii Europejskiej powinny udostępnić unijnej agencji Frontex dodatkowych funkcjonariuszy Straży granicznej, w celu wzmocnienia ochrony granic Grecji, a Europol powinien rozmieścić swoich funkcjonariuszy w powstałych w Grecji hotspotach, aby nasilić kontrole pod kątem bezpieczeństwa i skuteczniej walczyć z przemytnikami ludzi. Tak wynika z projektu dokumentu końcowego Szczytu Unia Europejska – Turcja.
Złożone obietnice oraz podjęte działania wskazują na faktyczną chęć rozwiązania problemu uchodźców przez pozostałe państwa członkowskie Unii Europejskiej. Kluczowa na obecnym etapie będzie zatem współpraca z Grecją oraz z Turcją w tym zakresie.
Przeczytaj też:
J. Tołczyk, Jak kryzys migracyjny wpłynie na sceną polityczną w Niemczech?
M. Makowska, Waga ludzkiego życia w politycznej grze Europy
M. Russjan, Polityka UE wobec uchodźców – analiza dotychczasowego podejścia
P. Wojciechowska, Na południe od Lampedusy – Libia, państwo upadłe (?)
A. Biernacka-Rygiel, W Grecji bez zmian, mimo zmian wielu…
A. Biernacka-Rygiel, Grecja: konieczność wprowadzania reform a nastroje społeczne
Anna Biernacka-Rygiel – Absolwentka politologii (specjalizacja zarządzanie europejskie) Uniwersytetu Warszawskiego. Ukończyła podyplomowe prawo Unii Europejskiej oraz prawo międzynarodowe na Wydziale Prawa i Administracji UW. Doświadczenie zawodowe zdobyła w administracji państwowej oraz unijnej. Obecnie w trakcie pisania rozprawy doktorskiej na temat kształtowania się polityki turystycznej Unii Europejskiej. Członek Team Europe.
