Eurosankcje wobec Syrii

FILIP DELEŻYŃSKI

Gorączka towarzysząca niepokojom w Afryce Północnej docierała do Syrii powoli, aczkolwiek nieubłaganie. W chwili obecnej przeżywamy prawdopodobnie jej zenit. Chociaż Europejska Służba Działań Zewnętrznych z każdym dniem zaostrza sankcje wobec rządu Syrii, tamtejszy reżim nie zamierza się ugiąć – w przeciwieństwie do przywódców  z  Tunisu czy Kairu.

Początkowo dynastia Asadów usiłowała przeciwdziałać narastającemu niezadowoleniu za pomocą narzędzi typowych dla państw opiekuńczych (a jednocześnie nietypowych dla prowadzącej stopniową liberalizację gospodarczą Syrii). Zamrożono wzrost płac urzędników państwowych i ceny prądu, na potęgę zaczęto subsydiować opał, obniżono podatki od kawy i cukru, cło na żywność uległo zmniejszeniu, zagwarantowano spore fundusze na cele socjalne.

Ważnym aspektem całego planu kupowania społecznej akceptacji jest poziom zamożnośći Syrii, któremu daleko do poziomu sprzed lat. Ludność tego kraju w ciągu ostatnich 30 lat uległa podwojeniu, natomiast przychody z eksportu ropy systematycznie spadają. Prospołeczne zabiegi reżimu, których koszt szacuje się na ok. 0,8% PKB, nie przyniosły oczekiwanych rezultatów.

Pierwsze demonstracje niezadowolonych z poczynań władzy Syryjczyków zostały zdławione przez siły bezpieczeństwa na początku lutego br. Sytuacja nabrała prędkości w połowie marca, kiedy protestujących pod siedzibą ministerstwa spraw wewnętrznych rozpędzono przy użyciu siły. 2 dni później w mieście Dera na południu kraju doszło do rozlewu krwi. Demonstranci podpalili budynek rządzącej parti Baas, gmach sądu oraz siedzibę operatora telefonii komórkowej Syriatel, której właścicielem jest kuzyn prezydenta Baszara el-Asada. Dera szybko przerodziła się w pole walki – przeciwko protestującym użyto ostrej amunicji i gazu łzawiącego. Co najmniej 100 osób zostało rannych, a 4 zabito.

1 sierpnia ESDZ opublikowała oświadczenie Catherine Ashton, w którym potępiła ona działania reżimu Asadów i zapowiedziała, że UE nie zniesie sankcji wobec Syrii dopóty, dopóki przemoc wobec jej obywateli nie ustanie oraz nie zostaną przeprowadzone długo wyczekiwane reformy. Szefowa dyplomacji UE zaznaczyła, że dotychczas zastosowane sankcje nie przyniosły odpowiednich rezultatów oraz że władze Syrii najwyraźniej nie chcą odpowiedzieć na słuszne żądania Syryjczyków. W świetle rzezi w Hamie i kilku innych miastach Syrii, wskutek których śmierć poniosła przeszło setka obywateli, UE zmuszona została zaostrzyć sankcje.

Oprócz nałożenia embarga na dostawy broni do Syrii, zamrożono konta bankowe 13 członków reżimu syryjskiego oraz zakazano im wjazdu na teren UE. Należy jednak zaznaczyć, że istnieją doniesienia jakoby znaczna część majątku reżimu miała zostać przeszmuglowana do sektora bankowego Libanu. W świetle tych informacji pojawiły się postulaty zaostrzenia sankcji wobec Syrii w sferze ekonomicznej.

Na ostatnim zebraniu Komitetu Politycznego i Bezpieczeństwa, instytucji pomocnicznej Rady Unii Europejskiej, kilka krajów członkowskich UE nieśmiało zaproponowało objęcie sankcjami syryjskiego sektora energetycznego. Z jednej strony, działanie to mogłoby przynieść oczekiwane rezultaty, ponieważ dochody z eksportu ropy naftowej odpowiedzialne są za generowanie przeszło 30% całkowitego przychodu reżimu syryjskiego. Z drugiej zaś strony, UE obawia się, że sankcje te mogą odbić się na dobrobycie zwykłych Syryjczyków, np. poprzez wywołanie niedoborów ropy dla małych przedsiębiorstw. W chwili obecnej Syria eksportuje ok. 150 tysięcy baryłek ropy dziennie, głównie do Francji, Niemiec, Włoch oraz Holandii. Ponadto, w procesie poszukiwania i wydobycia surowca w kraju udział bierze szereg przedsiębiorstw UE, takich jak Royal Dutch Shell, Total czy Gulfsands Petroleum.

Ambasadorowie Komitetu Politycznego i Bezpieczeństwa poprosili również ESDZ, aby ta spróbowała zmobilizować państwa sąsiadujące z Syrią do głośnego potępienia działań reżimu. O ile Liga Państw Arabskich ostro i jednoznacznie zareagowała na sytuację w Libii, o tyle w kwestii Syrii pozostaje milcząca.