TOMASZ PAWŁUSZKO
Wydana niedawno książka Tomasza Grabowskiego pt. Rosyjska siła. Siły zbrojne i główne problemy polityki obronnej Federacji Rosyjskiej w latach 1991-2010 to jedna z najciekawszych i najbardziej kompleksowych spośród polskich monografii poświęconych politycznemu znaczeniu sił zbrojnych Rosji. Publikacja jest zarazem jednym z nielicznych głosów badaczy młodego pokolenia w tej dziedzinie. Tomasz Grabowski jest jednym z członków założycieli Centrum Inicjatyw Międzynarodowych.
Recenzowana książka wyróżnia się przejrzystą konstrukcją. Analiza dotyczy sensownie wybranych ram czasowych, pozwala to na spójną i rzetelną prezentację publikowanej treści. Praca omawia węzłowe problemy rosyjskiej polityki obronnej, przedstawia swoisty raport nt. stanu rosyjskich sił zbrojnych, a także w sposób kompetentny podejmuje kilka studiów przypadków (np. wojna rosyjsko-gruzińska, dialog rozbrojeniowy z USA, reforma armii rosyjskiej). Od strony warsztatowej autorowi udało się skutecznie uniknąć teoriopoznawczych pułapek zastawionych wokół sporów nt. ujmowania problematyki bezpieczeństwa. Przedmiotem badań uczyniono w książce przypadek polityki obronnej Rosji, konsekwentnie (i słusznie!) stroniąc od sporu pomiędzy ujęciem problematyki w niedopracowanych schematach pojęciowych bezpieczeństwa narodowego lub bezpieczeństwa międzynarodowego. Narracja skupia się wokół problemu rosyjskiej kultury strategicznej oraz zagadnień dotyczących sił zbrojnych Rosji, pojmowanych jako wpływowa instytucja społeczna, niezbędne tło i instrumentarium rosyjskiej polityki obronnej. Dużymi walorami pracy pozostają z pewnością: rzetelne określenie problemów badawczych, przystępny język wywodu oraz wybór źródeł, co w pracach poświęconych Rosji i sprawom wschodnim jest znaczącym wyjątkiem. Grabowski szeroko cytuje liczne publikacje rosyjskojęzyczne, ze swobodą porusza się w materiale źródłowym, a jego argumentacja przemówi także do czytelnika nie zapoznanego wcześniej z tematyką rosjoznawczą. Autor przygląda się problemom rosyjskiej armii odnosząc się zarazem do skali całego społeczeństwa, co pozwala potraktować tę instytucję jako „miniaturę” Rosji jako takiej, z całą jej złożonością i specyfiką.
Nierzadkim zjawiskiem w polskich pracach politologicznych jest brak ujęcia problemowo-teoretycznego. Autorzy są często „uwięzieni” w swoim języku pojęciowym, pisząc w sposób „mechaniczny”, uprzedmiatawiający i nieprzekonujący. Rosyjska siła zawiera jednak zarówno wiarygodną, przemyślaną koncepcję teoretyczną (próba ujęcia kulturologicznego wespół z analizą racjonalistyczną), jak i rezygnuje z narzucania czytelnikowi ustaleń autora jako „jedynych słusznych”. Czytelnik skonfrontowany z dużą ilością faktów, danych i opinii będzie w stanie samodzielnie zaopatrzyć się w potrzebne argumenty. Świadczy to o dużej funkcjonalności analizy Grabowskiego. Publikacja zachowuje charakter systematycznej monografii akademickiej, może ponadto z całą pewnością pełnić rolę głosu w dyskusjach eksperckich, będzie też cenną zdobyczą dla studentów, wykładowców oraz wszystkich zainteresowanych problemami współczesnej Rosji.
Recenzowana książka: T. Grabowski, Rosyjska siła. Siły zbrojne i główne problemy polityki obronnej Federacji Rosyjskiej w latach 1991-2010, Częstochowa 2011.
